Τρίτη, Δεκέμβριος 03, 2024

Αίθουσα Δ και Ε

Η Λαογραφική Συλλογή του Φίλιππου Αργέντη περιλαμβάνει αντικείμενα που ανήκουν σε τέσσερις κλάδους της λαϊκής τέχνης: κεντήματα, υφαντά, φορεσιές, και ξυλόγλυπτα.

Τα κεντήματα της συλλογής είναι εξαρτήματα της χιώτικης φορεσιάς, δηλαδή στηθόπανα, κεφαλομάντηλα και μανικέτια, αλλά και στολίδια από τα χιώτικα σπίτια, όπως τσεβρέδες, πετσέτες, και λευκά κεντήματα. Χρονικά ανήκουν σε διάστημα ενός αιώνα, από τα μέσα του 19ου έως τις αρχές του 20ου Αιώνα.

Τα υφαντά είναι δειγματολόγια που έγιναν το 1936. Περιέχουν πολλές ζώνες με διακοσμητικά θέματα, τα "πλουμιά" όπως λέγονται στην Καλαμωτή και στο Πυργί, ή τις "λουρίδες" όπως λέγονται στα Μεστά. Η κατηγορία αυτή των κεντημάτων έχει διασωθεί μόνο στα Μαστιχοχώρια. Αυτά τα διακοσμητικά θέματα τα τοποθετούσαν κυρίως σε μορφή λουρίδας, ακριβώς όπως παρουσιάζονται στα δειγματολόγια. Με αυτά στόλιζαν τον ποδόγυρο της γυναικείας φούστας ή πιο συχνά διάφορα υφαντά κομμάτια με τα οποία διακοσμούσαν το σπίτι.

Η παραδοσιακή φορεσιά της Χίου παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και πλούτο. Πρόκειται για μια από τις λίγες περιπτώσεις στον ελλαδικό χώρο (ανάλογο παράδειγμα αποτελούν οι φορεσιές των χωριών γύρω από τη Φλώρινα) όπου συμβαίνει σε μια μικρή γεωγραφική έκταση, όπως είναι το νησί της Χίου, να παρουσιάζονται αμέτρητες παραλλαγές στις τοπικές λαϊκές φορεσιές.

Τα ξυλόγλυπτα της συλλογής ανήκουν στην κατηγορία των ποιμενικών ξυλόγλυπτων. Προέρχονται όλα από το Βόρειο τμήμα του νησιού, τα Βορειόχωρα, όπου η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η κτηνοτροφία.

Αίθουσα Γ

Θέμα των πινάκων του χώρου αυτού είναι οι φορεσιές (ανδρικές και γυναικείες) που φορέθηκαν στη Χίο από το 16ο ως τον 20ο αι. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να δει συγκεντρωμένες όλες τις παραλλαγές και τις ποικιλίες, τόσο γεωγραφικά (κατά χωριό και ομάδες χωριών, π.χ. Καμπόχωρα- Βορειόχωρα), όσο και χρονικά, δηλαδή κατά αιώνες.

Οι παλαιότεροι πίνακες ζωγραφίστηκαν από περιηγητές που επισκέφθηκαν οι ίδιοι τη Χίο. Οι νεώτεροι (του 20ου αιώνα) φιλοτεχνήθηκαν με βάση τις πληροφορίες και την περιγραφή κατοίκων της υπαίθρου που συγκέντρωσε ο ίδιος ο Φίλιππος Αργέντης. Στις τρεις προθήκες έχουν τοποθετηθεί πορσελάνινα ομοιώματα των ενδυμασιών που εικονίζονται στους προηγούμενους πίνακες. Τα αγαλματάκια αυτά έγιναν στο Λονδίνο από την D. Court, κατά παραγγελία του Φιλ. Αργέντη, ο οποίος μάλιστα, κατόπιν, κατέστρεψε τις μήτρες για να είναι η συλλογή αυτή μοναδική.

 

Αίθουσα Β

Στην αίθουσα αυτή εκτίθενται πίνακες - πορτραίτα των μελών μεγάλων οικογενειών της Χίου. Οι περισσότεροι πίνακες είναι σύγχρονοι με τα πρόσωπα που απεικονίζουν.

Μεταξύ των προσώπων που απεικονίζονται, ξεχωρίζουν τα πορτραίτα της Τζένης Σκυλίτση (1853), της Αλεξάνδρας Μαυροκορδάτου-Σκυλίτση (1872), του Αμβρόσιου Λεων. Αργέντη (1861), της Βιερού Αργέντη (1861), της Τζούλιας Ράλλη-Αργέντη (1890), της Μαρίας Τζούλιας Αργέντη (1877), και του Παντελή Αργέντη (1879).Στην αίθουσα υπάρχει μια μαρμάρινη προτομή της Μαρουκώς Αργέντη και μπρούτζινες προτομές των παιδιών του Φίλιππου Π. Αργέντη (Φανή, Τζιωρτζίνα, Παντελής).ευαγγέλιο με στάχωση από ελεφαντόδοντο

Υπάρχει επίσης προθήκη με μετάλλια, νομίσματα και πλακίδια που ανήκαν σε πρόσωπα της οικογένειας Αργέντη. Στα νομίσματα συγκαταλέγονται αναμνηστικές εκδόσεις των δόγηδων της Βενετίας για τα ναυτικά τους κατορθώματα κατά των πειρατών έξω από τη Χίο (1646-1647), την κατάληψη της Χίου και του Αρχιπελάγους (1694), τη Ναυμαχία του Τσεσμέ (1770). Σε μια άλλη προθήκη υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα: σπαθί του διπλωματικού σώματος, του Φίλιππου Αργέντη, δαντέλα από το Βέλγιο που χρησιμοποιούσαν στα βαφτίσια των παιδιών (1815), μινιατούρες σε πορσελάνινο πλαίσιο, και ένα ευαγγέλιο με στάχωση από ελεφαντόδοντο.

Στα υπόλοιπα εκθέματα περιλαμβάνονται μινιατούρες και δύο προτομές από ελεφαντόδοντο, μελών της οικογένειας Αργέντη, μαρμάρινη προτομή της Μαρίας-Τζούλιας Αργέντη (1876), μπρούτζινη προτομή του Μιχάλη Μαυροκορδάτου.

Αίθουσα Α

Στον προθάλαμο του ορόφου κυριαρχούν περισσότερο οι ιστορικοί πίνακες. Ξεχωρίζουμε τις τέσσερις χαλκογραφίες του Γάλλου R. Paton που αναφέρονται στα Ορλωφικά, συγκεκριμένα στη ναυμαχία του Ρώσου ναυάρχου Ορλώφ με τους Τούρκους στο στενό του Τσεσμέ (Σμύρνης) το 1770.

Οι άλλοι πίνακες είναι ελαιογραφίες και χαλκογραφίες που αναφέρονται σε διάφορες ναυμαχίες εναντίον των πειρατών που τα χρόνια εκείνα (18ος-19ος αιώνας) λυμαίνονταν τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Πάνω από τις πόρτες που οδηγούν στις αίθουσες Β και Δ έχουν τοποθετηθεί πίνακες με απόψεις ολόκληρης της πόλεως Χίου: μία ακουαρέλλα του 1818 από τον G. Barry και ένας πίνακας του 1785. Στους τοίχους ανάμεσα στις πόρτες των δωματίων Β, Γ και Δ εκτίθενται έξι πίνακες που έχουν θέμα τους τη σφαγή της Χίου το 1822, ελαιογραφίες (οι δύο είναι αντίγραφα έργων του E. Delacroix) και μία λιθογραφία του E. Delacroix.

Η Συλλογή του Μουσείου

 

Το Λαογραφικό Μουσείο και η Πινακοθήκη που στεγάζονται στο κτίριο της Βιβλιοθήκης Κοραής προέρχονται βασικά από τις προσωπικές συλλογές του Φιλίππου Παντ. Αργέντη. Το 1932, ο Φίλιππος Αργέντης ίδρυσε το Σύλλογο "Αργέντη" με σκοπό τη διάσωση του λαογραφικού και ιστορικού υλικού της Χίου (συλλογή ιστορικών κειμηλίων, ενδυμασιών κ.α.).

Το 1937 έγιναν τα εγκαίνια του «Εθνολογικού Μουσείου», σε αίθουσα του Γυμνασίου της Χίου. Από τότε το υλικό πλουτίστηκε τόσο με δωρεές, όσο και με νέες αγορές από το Φ. Αργέντη.

Έτσι, ο ιδρυτής του Λαογραφικού Μουσείου αποφάσισε να επεκτείνει το κτίριο της Βιβλιοθήκης, προσθέτοντας και δεύτερο όροφο, για να στεγαστεί στον ίδιο χώρο η Λαογραφική Συλλογή και οι Ιστορικοί και Τοπογραφικοί Πίνακες της Χίου που είχε στο μεταξύ δωρήσει ο ίδιος.

Το 1962 έγιναν τα εγκαίνια των νέων αιθουσών. Μετά το θάνατο του Φίλιππου Αργέντη το 1974, ο γιός του Παντελής Φ. Αργέντης δωρίζει και άλλα βιβλία και πίνακες στο Μουσείο το οποίο επεκτείνει, τροποποιεί και διαμορφώνει με τη μορφή που παρουσιάζει σήμερα. Όλοι οι πίνακες που στολίζουν την είσοδο της Βιβλιοθήκης, το χώρο της σκάλας και το διάδρομο του ορόφου, αναφέρονται στην Ιστορία της Χίου. Οι πίνακες αυτοί αποτελούσαν την προσωπική συλλογή του Φιλίππου Π. Αργέντη.

Σε χώρους του ισογείου υπάρχουν οι προτομές των ευεργετών της Βιβλιοθήκης Αδ. Κοραή και Φ. Αργέντη, κάδρα με οικόσημα μεγάλων οικογενειών της Χίου, προθήκες με χειρόγραφα και προσωπικά αντικείμενα του Αδ. Κοραή και άλλων προσωπικοτήτων, μετάλλια, πετρώματα, απολιθώματα και διάφορα βιβλία και πίνακες. Στη σκάλα προς τον όροφο υπάρχουν ιστορικοί και τοπογραφικοί πίνακες, κυρίως χαλκογραφίες και υδατογραφίες του 19ου αιώνα. Στον όροφο υπάρχουν οι αίθουσες Α, Β, Γ, Δ και Ε. Στις δύο τελευταίες στεγάζεται η Λαογραφική Συλλογή.