Άλλες συλλογές που φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη:
 |
|
Χειρόγραφα
Από τους πολυτιμότερους θησαυρούς της Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Bιβλιοθήκης Χίου "Κοραής", είναι τα χειρόγραφα που κατέχει, όχι μόνο για το μεγάλο αριθμό (μόνο στον κατάλογο Στ. Καββάδα ταξινομούνται 1673), αλλά και για τη σπουδαιότητα του περιεχομένου τους και των προσώπων που τα έγραψαν. Εξέχουσα θέση έχουν τα χειρόγραφα του Αδ. Κοραή, αφού αυτά και μόνο κάνουν τη συλλογή μοναδική και αξιοζήλευτη. Είναι μεταφράσεις, σχόλια και παρατηρήσεις (γλωσσολογικές, γραμματικές, ιστορικές, μυθολογικές, γεωγραφικές) σε αρχαίους συγγραφείς, σε μεσαιωνικά κείμενα, Χειρόγραφο σε σύγχρονές του εκδόσεις. Επίσης λεξικά, ανθολογίες, υπομνήματα, η περίφημη αυτοβιογραφία του και προσωπικές επιστολές από και προς σημαντικά πρόσωπα του καιρού του.
Υπάρχουν ακόμα φιλολογικά και θεολογικά έργα καθώς και επιστολές των Γ. Κορεσσίου, Ιωακ. Φοροπούλου, Νεόφ. Βάμβα, Καλλ. Κρεατσούλα, Αλ Βλαστού, Αλ Μαυροκορδάτου, Ανδρ. Μάμουκα, Ι Ανδρεάδη, Γ. Σουρία, Κ. Κόντου, Ι Ψυχάρη, Κ. Καραθεοδωρή, Γρ. Φωτεινού και πολλών άλλων.
Σημαντικά χειρόγραφα προέρχονται από τα Πατριαρχεία Κων/πόλεως και Ιεροσολύμων, την Εφορεία Ορθοδόξων Σχολείων Χίου, το Προξενείο, τα ιδρύματα του νησιού (Γεροντοσυμβούλιο, Επιστολή της Επιτροπής Νοσοκομείου, Λωβοκομείο, Πρωτοδικείο, Εμποροδικείο), από διάφορες Συντεχνίες κ. ά.
Ιδιαίτερα αναφέρονται τα χειρόγραφα της Δημογεροντίας Χίου, όπως και οι νοταριακοί κώδικες των χωριών (η Βιβλιοθήκη κατέχει περίπου 100 vοταριακούς κώδικες και 1200 το Ιστορικό Αρχείο, το οποίο στεγάζεται σ' αυτή, με παλαιότερο τον κώδικα Αγ. Γεωργίου Συκούση, 1518- 1846). Είναι διαθήκες, συμφωνητικά, ισολογισμοί, πωλητήρια, ενοικιαστήρια, ομόλογα, πληρεξούσια, αποδείξεις, ασφαλιστήρια κ.α., που παρέχουν στοιχεία για την αυτοδιοίκηση κατά την τουρκοκρατία, την ιστορία του Δικαίου, την αγροτική παραγωγή, την κίνηση του χρήματος, την οικιακή οικονομία, τη γλώσσα, τα τοπωνύμια. Αποτελούν ανεκτίμητη ιστορική πηγή για τα δημόσια και ιδιωτικά θέματα και δείχνουν την αδιασάλευτη ελληνική υπόστασή του.
Παλαιές και σπάνιες εκδόσεις
Η ιστορική Βιβλιοθήκη «Κοραής», επειδή είχε την τύχη να της κληροδοτήσουν τα βιβλία τους σημαντικοί λόγιοι και πλούσιοι έμποροι της Χίου, διαθέτει πολύ μεγάλο αριθμό σπάνιων παλαιών εκδόσεων. Τα βιβλία του Κοραή, όλα πριν το 1833, έτος του θανάτου του, αποτελούν ένα μεγάλο θησαυρό. Το αρχαιότερο, μία ιστορία τηςΙατρικής στη λατινική γλώσσα, χρονολογείται στα 1493, στον αιώνατης εφεύρεσης της τυπογραφίας. Πολύ σπουδαία είναι και τα βιβλία του Ι Ανδρεάδη, κυρίως εκδόσεις αρχαίων και βυζαντινών συγγραφέων. Στην καταγραφή του Στ. Καββάδα αναφέρονται 53 βιβλία μέχρι το 1600, 100 τόμοι του 17ου αιώνα και 367 του 18ου. Ανυπολόγιστης αξίας είναι η συλλογή του Φιλίππου Αργέντη, στην οποία περιέχονται 33 βιβλία του 16ου αιώνα, 122 του 17ου, 118 του 18ου και 694 του 19ου αιώνα, που μάλιστα έχουν αποκλειστικά χιακό περιεχόμενο ή σελίδες που αναφέρονται στη Χίο Ιδιαίτερα στα περιηγητικά βιβλία η βιβλιοθήκη Αργέντη διαθέτει τον εκπληκτικό αριθμό των 205 τίτλων, πολλά από τα οποία είναι δυσεύρετα και μοναδικά και φέρουν τα τυπογραφικά σήματα διασήμων οίκων. «Πλείστα των βιβλίων της Χιακής συλλογής είναι σπανιώτατα, ως ανήκοντα εις την πρώτην εμφάνισιν της τυπογραφίας, παραδοθέντα εις κυκλοφορίαν υπό οίκων, οι οποίοι άφηκαν ιστορία εις τον βίον του βιβλίου και γενικώς των εντύπων». Αξιοθαύμαστες είναι επίσης οι βιβλιοδεσίες, βαρύτιμες, πολυτελείς και καλαίσθητες.'Ένας τεράστιος πλούτος, που χρειάζεται συντήρηση, γνωστοποίηση και αξιοποίηση, όχι μόνο για την πρόοδο της επιστήμης αλλά και για τη δικαίωση των δωρητών.
Εφημερίδες - Περιοδικά
Ένα ακόμα πολύτιμο αρχείο της Βιβλιοθήκης, είναι τα περιοδικά και οι εφημερίδες. Υπάρχει σχεδόν πλήρης σειρά όσων εκδόθηκαν στο νησί, πολλά που έβγαζαν Χιώτες εκτός Χίου και άλλα γενικότερα (Η παράδοση της Χίου στην τυπογραφία αρχίζει από το 1819, όταν λειτούργησε το πρώτο τυπογραφείο στο Ιστορικό Γυμνάσιο και τύπωσε και εφημερίδα). Ονομαστά περιοδικά, άλλα βραχύβια και άλλα με μακροχρόνιες εκδόσεις, υπήρξαν: το Χιακόν Μουσείον, το Χιακόν Ημερολόγιον, η Σφίγξ, Το Νησί, η Χιακή Επιθεώρησις και άλλα. Από τις εφημερίδες αξιομνημόνευτες είναι η Αμάλθεια (1832-1922) της Σμύρνης, ο Νεολόγος της Κωνσταντινούπολης, η Eθvική, η Ελπίς, η Παγχιακή (από το 1908 τυπωνόταν στη Χίο), η Νέα Χίος και άλλες νεότερες και σύγχρονες, που εξακολουθούν να συγκεντρώνονται και αποτελούν αστείρευτες πηγές πληροφοριών της νεότερης ιστoρίας μας.
Ενθυμήματα - κειμήλια μετάλλια - νομίσματα
Ένας άλλος θησαυρός της Βιβλιοθήκης είναι τα ιστορικά κειμήλια και τα προσωπικά αντικείμενα σημαντικών χιακών μορφών (διπλώματα, παράσημα, αναμνηστικά μετάλλια, τιμητικές διακρίσεις, αντικείμενα γραφείου, πολύτιμες μινιατούρες και άλλα μουσειακά αντικείμενα). Βρίσκονται σε όλες τις αίθουσες και ανήκαν στον Αδαμάντιο Κοραή, τον Λεωνή Καλβοκορέση, το Γιάννη Ψυχάρη, τον Κων. ¶μαντο, το Γεώργιο Θεοτοκά, την οικογένεια Αργέντη κ.ά. Εκτός από την ιστορική και συλλεκτική τους αξία, η θέα τους προξενεί έντονη συγκίνηση, γιατί συνδέονται με μεγάλα γεγονότα και πρόσωπα, και άλλα προκαλούν το θαυμασμό με την εξαίσια ομορφιά τους.
Η πρώτη σημαία που υψώθηκε στις 11.11.1912, τη μέρα της απελευθέρωσης από τους Τούρκους, αποτελεί κειμήλιο του τόπου, όπως και το μικρό κομμάτι από τη σημαία του 23ου Συντάγματος της Χίου στον πόλεμο του 1940. Υπάρχουν ακόμα το πορσελάνινο κηροπήγιο που χάρισαν στον Κοραή οι φίλοι του «Aγpυπvίης μελτης τε σύντροφο» (όπως αναγράφει), το μελανοδοχείο του Θεοτοκά, το ρολόι του Ψυχάρη, ο ασημένιος ρώσικος σταυρός, 17ου αιώνα, του Ευστρατίου Αργέντη του Θεολόγου, μετάλλια του εθνομάρτυρα Ευστρατίου Αργέντη, συντρόφου του Ρήγα, ένα Ευαγγέλιο με στάχωση από ελαφαντόδοντο, μινιατούρες της οικογένειας Αργέντη, νομίσματα δόγηδων της Βενετίας, αναμνηστικά διαφόρων ιστορικών γεγονότων.
Επίσης στη Βιβλιοθήκη «Κοραής» φυλάσσεται η νομισματική Συλλογή του Σπ. Αργυροπούλου (από 188 νομίσματα, αρχαία, βυζαντινά και νεότερα, 1 μολυβδόβουλλο του 8ου μ.χ και έξι μετάλλια).
Συλλογή κοχυλιών - Συλλογή Χιακών Μετάλλων
Περιλαμβάνει κοχύλια της Μεσογείου και δωρήθηκε από τον διευθυντή του Αγγλικού Τηλεγραφείου στη Χίο Ιωάννη Κουιντάνα το 1901. Εκτίθενται σε ειδική προθήκη στηνείσοδο της Βιβλιοθήκης και προξενούν το θαυμασμό με την ποικιλία των σχημάτων και τωνχρωμάτων τους.
Τη συλλογή χιακών μετάλλων, κυρίως από τη βόρεια Χίο, κατήρτισε ο Γ. Καλουτάς, στις αρχές του 20oύ αιώνα, και τη δώρισε στη Βιβλιοθήκη. Ο ίδιος συνέταξε λεπτομερή έκθεση της ορυκτολογικής σύστασης του νησιού. Η συλλογή εκτίθεται σε δύο προθήκες του Αναγνωστηρίου.
Ιστορικοί και Τοπογραφικοί πίνακες
Ανήκουν στην προσωπική συλλογή του Φιλίππου Αργέντη και είναι τοποθετημένοι κατά θέμα στην είσοδο της Βιβλιοθήκης, στο χώρο της σκάλας και στο διάδρομο του πρώτου ορόφου. Αναφέρονται στην ιστορία της Χίου και δίνουν μία συνοπτική εικόνα γεωγραφική - τοπογραφική και ιστορική του νησιού από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα Οι παλαιότεροι είναι χειρόγραφοι χάρτες του νησιού και ελαιογραφίες με την τοπογραφική απεικόνιση της πόλης, του φρουρίου και του Κάμπου. Απεικονίζονται επίσης σκηνές και πρόσωπα από την ιστορία κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και οικόσημα μεγάλων οικογενειών της Χίου. Εντυπωσιακές είναι οι ελαιογραφίες με θέματα από τις Σφαγές του 1822 και από διάφορες ιστορικές ναυμαχίες.
Οι πίνακες είναι χαλκογραφίες, υδατογραφίες και ελαιογραφίες με καλαίσθητες ομοιόμορφες κορνίζες και πολλοί από αυτούς είναι έργα επιφανών ζωγράφων. Εκτός από τη μεγάλη καλλιτεχνική τους σημασία και την εξαιρετική σπανιότητα τέτοιων έργων, η ιστορική τους αξία για τον τόπο είναι ανυπολόγιστη, αφού παρέχουν άμεσες μαρτυρίες για την εικόνα του νησιού στους περασμένους αιώνες και για τα μνημεία που έχουν καταστραφεί.
